HezkUntza Euskal Herrian

Hezkuntza Euskal Herrian nolakoa den ikusteko Euskal Herrian bi hezkuntza sistema ezberdin daudela ulertu behar da, Espainia eta Frantziakoa. Gainera Hego Euskal Herrian EAE eta Nafarroak hezkuntzaren gainean arauak sortzeko eskumena dute.


EUSKARAREN IRAKASKUNTZA:

Euskararen zonifikazioa irakaskuntza publikoan.

██ Euskarazko irakaskuntzarik ez

██ G eta A ereduak

██ G, A eta D ereduak

██ Ereduen politikarik ez, ikus testua

██ X, A, B eta D ereduakEuskal Herri osoan ikastolak dira euskaraz irakasteko zentroak, nahiz eta Nafarroako Eskualde Euskaldunean eta Eskualde Mistoan, hala nola Euskal Autonomia Erkidegoan irakaskuntza publikoan ere euskara ikas daitekeen D ereduan.

B eredua bezalako eredu elebidunak ere ikus daitezke Ipar Euskal Herriko hainbat ikastetxetan, adibidez Ikas-bi zentroetan. A ereduak gazteleraz ematen du irakaskuntza osoa, baina euskara ikasgai bat da. Eredu hau ofizialdi Euskal Autonomia Erkidego osoan eta Nafarroa ia osoan har daiteke. Azkenik G eredua ere existitzen da, non euskara ere ez den ikasgai bat. Eredu hau edo baliokide bat Trebiñun, Lapurdi, Nafarroa Beherea eta Zuberoan eta Nafarroako Eskualde Ez-euskaldunean ematen da.

EREDUEN POLITIKA:
Araba, Bizkaia, Gipuzkoa eta Nafarroan hizkuntza ereduen politika dago martxan. Honen arabera hizkuntza eredu ezberdinen arabera egiten da. Oro har D eredua eskaini den lekuetan goraka joan da denboran zehar, elebiduna izateko aukera gehien eskaintzen duen eredua delako, alde batetik, eta euskararen normalkuntza dela eta bestetik.

Euskal Herria osoan ikasten duten hiru ikasletik bik ez dute lortzen euskara ezagutzea euren derrigorrezko hezkuntza bukatzerakoan, hau da, 2005ean ikasten zeuden 297.055 ikasle.[1]

Araba[2] Bizkaia[2] Gipuzkoa[2] Nafarroa[3] Ipar Euskal Herria3[4]
1996 2000 2003 2006 1996 2000 2003 2006 1996 2000 2003 2006 1996 2000 2003 20072,[5] 2003
G eredua1 318 0 0 0 2.467 1.950 1.900 1.880 753 0 0 0 51.449 36.974 49.356 50.686 38.430
A eredua 34.190 24.015 18.167 19.859 112.670 75.169 54.675 58.835 34.512 20.069 13.404 17.208 6.584 9.944 15.680 16.966 4.343
B eredua 8.646 10.868 12.308 14.789 26.365 31.024 32.812 36.383 28.526 25.946 22.795 21.307 143 131 0 114 4.504
D eredua 9.960 11.121 12.419 15.735 53.850 62.070 67.923 80.126 55.504 59.544 65.139 75.293 10.314 12.083 16.949 21.312 1.945
G ereduaren baliokidetzat hartu da X eredua.
Lanbide Heziketako datuak barne.
Baliokideak diren eskolen matrikulazioak eredutzat harturik.


EUSKARARIK EZ DUTEN EREDUAK:

Euskararik ez duten ereduen motak.
██ X eredua
██ Dagoen eredu bakarra
██ G eredua zein baliokidea har daitekeEuskararik ez duten ereduek izen ezberdinak hartzen dituzte. G eredua da Nafarroan hartzen duen izena. Ipar Euskal Herrian ez du izen berezirik, baina frantsesez bakarrik ikasi daiteke. Trebiñun eta Villaverde Turtziozen berez dagoen eredu bakarra da (irakaskuntza publikoan) eta bai EAEn zein Nafarroako zonalde euskaldun eta mistoan X ereduan ikas daiteke. Eredu hau ez da zertan izan behar G ereduaren antzekoa, baina kasu batzuetan izaten da. Eredu honetan euskara ez da ikasgai bat ere, beraz bertan ikasten dutenek ez dute lortzen euskararen ezagutzarik eskolaren bitartez. 2003/2004 ikasturtean Euskal Herri osoko ikasleen %20,7a horrelako eredu batean ikasten zegoen.[4] 2000ko hamarkadan gainera Nafarroan I, J eta British eredua ezarri dira, nahiz eta nahiko minoritarioak izan.

A EREDUA:
A eredua Euskal Autonomia Erkidegoan eta Nafarroako Eskualde Euskaldunean baino ezin da hautatu. Bertan gazteleraz egiten da irakaskuntza osoa, baina euskarazko ikasgai bat dago. Normalki euskarazko hezkuntza 4 ordutara mugatzen da.[6] Eusko Jaurlaritzak eginiko azterketa baten arabera ikasle hauetarik %100ak ez zuen euskara menperatzea lortzen.[1]

B EREDUA:
B ereduak hezkuntza elebiduna ematen du. Ipar Euskal Herrian Ikas-Biren bitartez ematen den eredua ere honen antzekoa da. Biak batuz gero ikasleriaren %16,7ak horrelako eredu batean ikasten zuen 2005ean[1]. Eredu honetan askotan ikasgai gehiago euskaraz ematen badira ere ikasgai komunak direnak (matematika, filosofia, historia...) gazteleraz eman ohi dira. Askota D ereduan ere ikasgai horietako batzuk gazteleraz ere sartzen diren arren legalki ez da B eredua. [Eusko Jaurlaritza]]k eginiko azterketa baten arabera ikasle hauetarik %67ak ez zuen euskara menperatzea lortzen.[1]

D EREDUA:
D ereduak hezkuntzako hizkuntza nagusi moduan euskara erabiltzen du, eta gaztelera ikasgai bat da. Ipar Euskal Herrian Seaskaren bitartez antzeko eredua ikasten da eta bertan frantsesa da bigarren hizkuntza. 2005ean ikasleen %32a zegoen eredu honetan ikasten. Eusko Jaurlaritzak eginiko azterketa baten arabera ikasle hauetatik %32ak ez du lortzen euskararen ezagutza maila egokira heltzea.[1]

CURRICULUMA:
Curriculumari dagokionez hezkuntza ezberdina ematen da Frantzian eta Espainian. Horrez gain Frantziako ikastetxeek %10a herriko gaietara moldatu ahal dute. Espainian berezko hizkuntza duten autonomia erkidegoek %55a finkatu ahal dute, nahiz eta guztiz ez den erabiltzen. EAEn gainera Euskal Autonomia Erkidegorako Euskal Curriculuma izeneko dekretua ere legezkoa da, Euskal Curriculuma eta Espainiako LOEren arteko nahaste bat da.

UNIBERTSITATEAK:
Unibertsitateari dagokionez, Euskal Herriko Unibertsitatea da EAEko zentro publiko nagusia. Deustuko Unibertsitatea, ordea, pribatu nagusia da, Bizkaian batez ere. Gipuzkoan, Mondragon Unibertsitatea zentro pribatua da. Nafarroan, Unibertsitate publiko eta pribatua daude. Ipar Euskal Herrian Universite de Pau et Pays de l'Adour unibertsitateak kanpusak ditu BABen. Lurralde osorako, Udako Euskal Unibertsitateak irakasten du euskaraz, eta Euskal Unibertsitatea izeneko egitasmoak 2010eko hamarkadan guztiz euskaraz funtzionatuko duen goi mailako hezkuntza eman nahi du.

Hemen duzue Ordiziako Haur Hezkuntzako gela bateko egun arrunt baten bideoa: